Bauhaus’un kuruluşundan bir yüzyıl sonra gerçekleştirilen bauhaus imaginista,
yeni bir tasarım eğitimi ve üretiminin önünü açan fikirleri Almanya’dan bütün
dünyaya yayılan okula güncel bir yorumlama getiriyor. Dört bölümlü bir serginin
yanı sıra bir dizi yayın, panel ve sempozyumdan oluşan uluslararası araştırma
projesi, SALT Beyoğlu’nda Moving Away [Uzaklarda] bölümüyle sunuluyor.
Bauhaus anlayışının farklı siyasi ve kültürel bağlamlarda geçirdiği değişimlere
odaklanan bu bölüme, bauhaus imaginista incelemelerinin derlendiği “Toplu
Araştırmalar” ile “Türkiye Tasarım Eğitiminden Örnekler” eşlik ediyor.
sanat, zanaat, tasarım ve mimarlığı bir araya getiren Bauhaus, Birinci Dünya
Savaşı’nın hemen ardından 1919 yılında Weimar’da faaliyete geçti. Okulun
kurucuları, eğitim sisteminin dönüştürülmesiyle mevcut toplumsal koşulların da
iyileştirilebileceği fikrini savunmaktaydı. Bauhaus’ta geliştirilen yaratıcı pratikler
ile çalışma ve yaşama biçimlerinin öncelikli amacı, halkı Almanya’nın ulusalcı ve
otoriter geçmişinden kurtarmaktı.
Kozmopolit bir yapıda olan okulun pedagojik yaklaşımı uluslararası nitelikte ve çok katmanlıydı; ayrı dönemlerde Arts and Crafts [Sanat ve El Sanatları] ve Neues Bauen [Yeni Yapı] akımlarıyla sosyalizm, komünizm, spiritüalizm ve Sovyet konstrüktivizminden düşünceleri de benimsedi.1933’te nasyonal sosyalistlerce zorla kapatılıp dağıtılması ve birçok üyesinin Almanya’dan kaçmak zorunda kalmasıyla Bauhaus kültürü Avrupa dışı ülkelere yayıldı. Diktatörlükten dekolonizasyona, Soğuk Savaş mücadelelerinden Bağlantısızlar Hareketi’ne geçen yüzyılın köşe taşı olay ve süreçleri, Bauhaus fikirlerinin yerel koşullara ne şekilde uyarlanıp hayata geçirileceğini tayin etti. bauhaus imaginista’nın sergi bölümleri, Bauhaus’la ilişkili dört üretime dayanıyor: Corresponding With [Karşılıklı Yazışmalar] 1919’da yayımlanan Bauhaus Manifesto’yu, Learning From [Alınan Dersler] Paul Klee’nin 1927’den bir çizimini,
Moving Away [Uzaklarda] Marcel Breuer’in 1926’da yaptığı bir kolajı ve Still
Undead [Hâlâ Yaşayan Ölü] Kurt Schwerdtfeger’in 1922 tarihli Reflektorische
Farblichtspiele [Renk-Işık Oyunu Yansıması] işini çıkış noktası alıyor. Bauhaus
tasarım anlayışının dünyada kabul görmesini ayrıntılandıran bu dört bölümün
içeriği, sanatçı, araştırmacı ve kültür kurumlarının katkılarıyla Hangzhou, Kyoto,
Tokyo, São Paulo, Lagos, Yeni Delhi, Rabat, New York, Moskova, Berlin, Nottingham
ve Bern’de düzenlenen sergiler, konferanslar ve atölye çalışmaları temelinde üç yılı
aşkın bir sürede hazırlandı. Uzaklarda, Bauhaus tasarım tartışmalarının 20. yüzyılın ilk yarısında ne gibi sosyopolitik ve jeopolitik koşullar altında biçimlendiğine; söz konusu fikirlerin değişik coğrafyalarda nasıl dönüştürülüp yorumlandığına bakıyor. Sovyetler
Birliği, Hindistan, Çin, Tayvan, Kuzey Kore ve Nijerya’ya yerleşen Bauhausçuların
üretimlerine yer veren bölüm, tasarımcıların gerek fikirleri gerekse çalışma
biçimlerini sürekli uyarlamak zorunda kalmış olduğuna dikkati çekiyor.
Uzaklarda ile diğer üç bölüm üzerine küratöryel incelemeleri, yazılı ve görsel arşiv
belgelerini içeren “Toplu Araştırmalar” enstalasyonu, bauhaus imaginista
projesinin geneline dair katmanlı bir okumaya olanak tanıyor. Sanatçı Luca Frei
tarafından hem bir heykel hem de bir sergi mekânı olarak kurgulanan
enstalasyonun merkezinde, bauhaus imaginista yayınına erişim sağlayan bir
bilgisayar istasyonu konumlanıyor.
Uzaklarda’nın istanbul sunumunda ayrıca, Türkiye’deki temel tasarım ve temel
sanat eğitimlerinde öncü yaklaşımlar ve eğilimler irdelenecek. Sergi boyunca, SALT
Beyoğlu’nun ikinci katındaki “Türkiye Tasarım Eğitiminden Örnekler” mekânında,
İstanbul Teknik Üniversitesi, Devlet Tatbikî Güzel Sanatlar Yüksek Okulu (bugün
Marmara Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi), Orta Doğu Teknik Üniversitesi ve
İstanbul Devlet Güzel Sanatlar Akademisi’nde (bugün Mimar Sinan Güzel Sanatlar
Üniversitesi) işlenmiş bir grup ders, herkesin katılımına açık atölyeler eşliğinde
değerlendirmeye açılacak.Sergiyi ücretsiz olarak 28.01.2020 – 03.04.2020 tarihleri arasında gezebilirsiniz.
